Zioła to rośliny, które zawierają substancje wpływające na metabolizm człowieka. Są to w dużej mierze gatunki przyprawowe, chętnie stosowane w sztuce kulinarnej. To przeważnie liście niskich krzewów i roślin. Można je suszyć i uprawiać niemalże wszędzie, często rosną dziko. Pozwalają wzbogacić lub wydobyć smak potraw. Cenione są ze względu na swoje właściwości lecznicze i aromatyczne. Systematyczne, umiejętne i w miarę obfite stosowanie przypraw pozwoli nam na zachowanie na długo zdrowia i dobrego samopoczucia.

Wiele wojen stoczono o te wspaniałe, aromatyczne rośliny. W różnych zakątkach świata odkrywano nowe gatunki ziół i przypraw, które szybko zyskiwały uznanie. Przyprawianie potraw w dzisiejszych czasach jest nieco zaniedbaną sztuką. Zatraciliśmy poczucie pełnego, naturalnego smaku przez intensywne stosowanie wzmacniaczy smaku. Stosujemy je powszechnie ze względu na ich popularność i wygodę użycia, nie zważając na ich szkodliwy wpływ na nasz organizm. Warto sobie przypomnieć, że zioła stanowią wspaniały i zdrowy dodatek do różnego rodzaju potraw. Wiele z nich tworzy niemalże nierozerwalny związek jak pomidory z bazylią.  Świeże zioła uprawiane w naszych przydomowych ogródkach czy domach są wspaniałym rozwiązaniem. Posiadając taki zielnik – możemy przenieść się w najdalsze zakątki świata – do Francji pachnącej lawendą, czy Włoch z aromatyczną bazylią. Świeże zioła nadają zupełnie innego smaku potrawom niż te suszone. Są łagodniejsze i bardziej aromatyczne, dlatego dobrze jest posiąść sztukę uprawiania ich we własnym domu. Można je uprawiać cały rok i nie są bardzo wymagające.

Uprawa i zastosowanie ziół

• Kupuj zioła w sklepach ogrodniczych.
• Odmiany spreparowane do uprawiania w domu mają mocniejsze korzenie i mogą cały rok służyć w kuchni.
• Zioła nie lubią bezpośredniego światła słonecznego.
• Niektóre z ziół trzeba często podlewać np. bazylia.
• Zioła w doniczkach należy trzymać z dala od grzejników.
• Gdy już powstanie domowy ogródek warto często korzystać z ziół i obrywać ich liście, wtedy rosną bardziej intensywnie.
• Jeśli zioła wyjątkowo mocno się rozrosną – zawsze można je zamrozić lub ususzyć w specjalnych suszarkach lub piekarniku. Zioła można również suszyć tak jak kwiaty, łodyżkami do góry.
• Świeże zioła dodajemy do dań pod koniec gotowania.
• Zioła suszone najlepiej przed dodaniem do potraw rozetrzeć w palcach.
• Zioła suszone są bardziej intensywne w smaku, dlatego dodajemy ich nieco mniej niż świeżych.
• Gdy doprawiamy potrawę dodajemy jedną dominującą przyprawę o intensywnym aromacie i smaku, reszta przypraw powinna pozostać łagodna.

Rodzaje i wlaściwości ziół

 

Estragon

Estragon pobudza apetyt oraz zwiększa wydzielanie soków żołądkowych, dlatego polecany jest niejadkom. Warto łączyć go z rozmarynem, miętą, kolendrą oraz bazylią.Jest to przyprawa ceniona za wspaniałe walory smakowe.

Najlepsze połączenia: dania z ryżu, cielęcina, drób, ryby, jajka,  marynaty do mięs, sałatki, omlety, zupa pomidorowa, brokuły, szparagi, kalafior, kapusta

 Bazylia

Bazylia ma działanie pobudzające, przeciwdepresyjne. Liście bazylii charakteryzują się miłym, słodko-pikantnym smakiem i zapachem. Przyprawy, które wspaniale komponują się z liśćmi bazylii, to czosnek i pieprz.

Najlepsze połączenia:  mozzarella,  pomidor, potrawy warzywne, sosy, spaghetti, potrawy z ryb i drobiu, sałatki, groszek, szpinak, sałata, zupy fasolowe, baranina, wołowina, cielęcina, krewetki, sosy do spaghetti, suflety i omlety.

Oregano

Oregano łagodzi wzdęcia i działa żółciopędnie. Jest stosowane w leczeniu zapalenia migdałków czy zapalenia oskrzeli, ponieważ wykazuje właściwości antyseptyczne.Ma ostry i cierpki smak, lekko przypominający tymianek. Jeśli szukasz przyprawy do potraw, która ma szerokie zastosowanie w kuchni, sięgnij właśnie po oregano. Inna nazwa oregano  brzmi lebiodka pospolita.

Najlepsze połączenia: makaron, zupy, owoce morza, pizza, sałatki, warzywa, pieczeń wołowa, opiekana i pieczona jagnięcia i cielęcina, ryba, sosy pomidorowe, szpinak, sok warzywny.

Mięta

Używana jest w kłopotach gastrycznych. Działa uspokajająco i przeciwskurczowo. Napar z mięty stosuje się w leczeniu przeziębień. Nie należy używać jej w połączeniu z estragonem, rozmarynem oraz szałwią.

Najlepsze połączenia:  białe mięso, pomidory, twarogi, sosy, czekolada, lody, herbata, likiery, galaretki, lody, sałatki owocowe, sałatka z sera wiejskiego, kapusta, marchewka, miętowy sos do chleba.

Majeranek

Pomaga na przeziębienie, niestrawność i bóle głowy. Majeranek korzystnie wpływa na układ pokarmowy, z tego też powodu często dodaje się go do dań ciężkostrawnych. Można go komponować z rozmarynem, nacią pietruszki i tymiankiem.

Najlepsze połączenia: Wzbogaca smak marynowane i pieczone mięsa, zupa ziemniaczana, kiełbasy, warzywa strączkowe, sałatka ze śledzi, biały barszcz, żurek, pasztety.

Szczypiorek

Tej rośliny przyprawowej, bogatej w prowitaminę A, używa się przede wszystkim zimą i wiosną.

Najlepsze połączenia: sałatki, zupy, omlety, jajecznica, ziemniaki, masło ziołowe.

Koper włoski

Zastosowanie mają owoce kopru włoskiego, których używa się jako łagodny naturalny środek przeciwkaszlowy, a u dzieci – wiatropędny. Owoce pobudzają również wydzielanie soków żołądkowych, działają także moczopędnie i mlekopędnie. Napar dezynfekuje również drogi oddechowe, toteż można używać go do płukania gardła i jamy ustnej.

Najlepsze połączenia: pieczone i gotowane ziemniaki, twarożki, ryby, sosy do ryb, kiszone ogórki, młoda kapusta, sałatki ziemniaczane.

Pietruszka

Zastosowanie w kuchni mają: korzeń, liście oraz owoce pietruszki. Pietruszka działa moczopędnie, rozszerza naczynia krwionośne i łagodnie obniża ciśnienie krwi. Stosuje się ją przy nieżytach jelit i dróg moczowych oraz w kamicy nerkowej. Świeże listki to popularna przyprawa kuchenna – są polecane przy anemii i zmęczeniu, zwłaszcza wiosną. Zielona pietruszka jest bogatym źródłem witaminy C.

Najlepsze połączenia:  pieczone i gotowane ziemniaki, twarożki, ryby, sosy do ryb, kiszone ogórki, młoda kapusta, sałatki ziemniaczane, zupy.

Tymianek

Tymianek to zioło o stosunkowo szerokiej gamie zastosowań. Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i wzmacniająco. Zaleca się go w przeziębieniach, kaszlu, zapaleniu oskrzeli i innych schorzeniach górnych dróg oddechowych. Również w wypadku wystąpienia niewielkich dysfunkcji układu pokarmowego warto spróbować terapii tymiankiem. Wywary z tego zioła pobudzają pracę jelit i żołądka, a także zapobiegają wzdęciom.

Najlepsze połączenia: świeże pomidory, zupy warzywne, krokiety, karczochy, grzyby, ziemniaki, sosy na bazie owoców morza, cebula.

Rozmaryn

Rozmaryn to bezcenny środek, stosowany przy schorzeniach jelit, wątroby, dróg żółciowych, a także przy zaburzeniach układu moczowego. Zewnętrznie stosujemy rozmaryn do kąpieli wyjaławiających. Nie można także zapominać o stosowaniu go jako przyprawy. Rozmaryn dodany do ciężkich dań ułatwi trawienie oraz wzbogaci aromat i smak.

Najlepsze połączenia: pieczona jagnięcia, wołowina, wieprzowina, drób, łosoś, pieczone ziemniaki, zielony groszek.

Lubczyk

Właściwości lecznicze wykazuje przede wszystkim korzeń lubczyku. Ma delikatne działanie rozluźniające mięśnie przyjelitowe. Zapobiega wzdęciom i bólom brzucha. Niekiedy lubczyku używa się także jako dodatku do mieszanek ziołowych przeciw zapaleniom układu moczowego.

Najlepsze połączenia: zupy, zielony groszek, fasola, soczewica, gulasz, tłuczone ziemniaki, sałatki, marynaty do mięs.

Cząber

Działa rozkurczowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, działa bakteriobójczo na niekorzystną florę jelitową, łagodzi stany zapalne przewodu pokarmowego, działa przeciwbiegunkowo. Napary z cząbru podaje się również jako środek uspokajający w napięciu przedmiesiączkowym i w okresie menopauzy. W świetle ostatnich badań wykazuje działanie antyoksydacyjne.

Najlepsze połączenia: tłuste mięsa, warzywa strączkowe, czerwona i biała kapusta, ogórki, dziczyzna, sałatki z ziemniaków, zupa pomidorowa i krupnik, potrawy z grzybów.

Kozieradka

Kozieradka działa wzmacniająco na organizm. Stanowi źródło łatwo przyswajalnego białka i tłuszczu roślinnego. Polecana jako środek wzmacniający dla rekonwalescentów i sportowców. Stosowana także w celu łagodzenia stanów zapalnych błony śluzowej przewodu pokarmowego. Ponadto jako środek poprawiający trawienie, regulujący wypróżnianie oraz łagodzący nieżyty górnych dróg oddechowych (łagodzi kaszel).

Najlepsze połączenia: ryby, sosy, mięsa, potrawy z warzyw strączkowych, pikantne zupy, pikle, ziemniaki.

Kolendra

Zawarte w kolendrze olejki lotne i związki białkowe pobudzają trawienie, znoszą stany skurczowe przewodu pokarmowego oraz mają właściwości wiatropędne. Kolendra jest polecana jest przy chorobach i schorzeniach przewodu pokarmowego, w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego. Najlepsze efekty uzyskuje się, łącząc ją z takimi ziołami jak kminek, anyż, koper i kwiatami rumianku.

Najlepsze połączenia: zupy z warzyw strączkowych, potrawy mięsne, sałaty.

Kminek

Kminek zwyczajny jest podobny w swoim działaniu do takich ziół jak anyż i koper. Posiada właściwości przeciwskurczowe oraz jest znany jako środek wiatropędny. Nasiona kminku zwyczajnego łagodzą układ trawienny, działając wprost na mięśnie jelit w celu złagodzenia kolki i skurczów żołądkowych oraz wszystkich typów wzdęć. Nasiona kminku zwyczajnego odświeżają oddech, poprawiają apetyt, łagodzą skurcze menstruacyjne. Posiadają również właściwości moczopędne, wykrztuśne oraz są środkiem odżywczym dla organizmu. Są często stosowane w lekarstwach na zapalenie oskrzeli oraz na kaszel (zwłaszcza w tych, które są przeznaczone dla dzieci).

Najlepsze połączenia: chleb, kapusta, ziemniaki, mięsa.

Znając lecznicze właściwości ziół można się zastanawiać, czy nie nadużywamy ich, stale dodając do potraw. Nie trzeba się o to niepokoić – jeśli stosujemy je zamiennie i są one równoważone obecnością innych produktów, ich działanie na organizm jest subtelne. Smacznego i zdrowego! 😉

 

 

Źródła: portal.abczdrowie.pl, poradnikzielarski.pl, kuchniaplus.pl, zdrowyprzedszkolak.org