Stop zastraszaniu w pracy!
Całe szczęście, o mobbingu w pracy czy w szkole zrobiło się na tyle głośno, że władze postanowiły uregulować to negatywne zjawisko sankcjami prawnymi. Ale czy korzystamy z prawa do godnych warunków pracy i poszanowania naszej osoby przez pracodawcę i współpracowników? Jeśli czujesz, że w Twojej pracy dzieje się źle, a dla Ciebie każdy dzień to ogromny stres – sprawdź czy nie jesteś ofiarą mobbingu i jak możesz się przed tym obronić.
Trudne słowo: mobbing
Jeszcze kilka lat temu nikt nie odważyłby się stanowczo przeciwstawić swojemu pracodawcy, który groźbami próbowałby wymusić swoją wolę na pracowniku. Kobiety nie zgłaszały tak często przejawów przemocy seksualnej, a zwykły pracownik nie walczył z wyśmiewającymi i nękającymi go współpracownikami. Każdy pokornie znosił upokorzenie, w obawie przed utratą stanowiska pracy, które było podstawą finansową jego bytu. Przecież na jego miejsce czeka długa kolejka chętnych i gotowych do pracy. Co się zmieniło? Zaczęto nagłaśniać pojedyncze przypadki zastraszanych w pracy osób, aż postanowiono uregulować tę sytuację prawnie. Tak powstała cała akcja przeciwdziałaniu mobinngowi.
Mobbing (ang. mob = tłum) to negatywne zjawisko oznaczające „napaść”, „atak” na kogoś. Określenie to padło pierwszy raz z ust Heinza Leymanna, który użył go w 1984 roku w kontekście napastliwego zachowania w miejscu pracy. Dzisiaj mobbing oznacza wszelkie postępowanie pracowników lub pracodawców (uczniów/nauczycieli) skierowane przeciwko osobie w miejscu pracy (lub w szkole). Zachowania te mogą przybierać rozmaitą formę przez długotrwałe nękanie, wyśmiewanie, krytykowanie, zastraszanie i inne rodzaje psychicznego i fizycznego dręczenia.
Regulacja prawna dot. mobbingu
Wg kodeksu pracy (art. 94 § 2) mobbing to „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę poczucia przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”. Międzynarodowa Organizacja Pracy określa mobbing jako „obraźliwe zachowanie poprzez mściwe, okrutne, złośliwe lub upokarzające usiłowanie zaszkodzenia jednostce lub grupie pracowników (…), którzy stają się przedmiotem psychicznego dręczenia”. Wspomniany wyżej H.Leymann omawia zjawisko poprzez „proces nękania pracownika trwający nie mniej niż 6 miesięcy, stosowany systematycznie przynajmniej raz w tygodniu, godzący w godność, osobowość lub integralność psychiczną czy fizyczną człowieka, stanowiący zagrożenie dla jego zatrudnienia oraz wpływający na pogorszenie atmosfery i wydajności pracy”.
Zgodnie z powyższym, pracownik, u którego skutki mobbingu wywołały problemy zdrowotne, może domagać się zadośćuczynienia w sądzie. W przypadku, gdy pracownik musiał rozwiązać umowę o pracę wskutek mobinngu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalone na podstawie przepisów. Nękana osoba powinna złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy i uzasadnić swoje postępowanie. W pisemnym oświadczeniu należy podać przyczynę wypowiedzenia umowy wskazując na mobbing. Niestety, przepisy bardzo szczegółowo określają przesłanki, które muszą być spełnione, aby móc mówić o mobbingu:
- występowanie działań i zachowań dotyczących pracownika lub skierowanych przeciwko niemu;
- oddziaływania polegają na nękaniu lub zastraszaniu;
- działania są systematyczne i długotrwałe;
- celem oddziaływania jest poniżenie lub ośmieszenie pracownika, odizolowanie go od współpracowników lub wyeliminowanie z zespołu;
- w efekcie prowadzonych działań u pracownika występuje zaniżona ocena przydatności zawodowej, a także poczucie poniżenia czy ośmieszenia albo odizolowanie lub wyeliminowanie go z zespołu współpracowników.
Pamiętaj, że wg prawa, wszystkie wymienione wyżej elementy muszą zaistnieć łącznie – brak któregokolwiek z nich powoduje, że pracownik nie może domagać się roszczeń na podstawie w/w przepisów. Ustawa nie określa minimalnego okresu nękania lub zastraszania pracownika. Ocena ma charakter zindywidualizowany i orzeka o nim sąd na podstawie oświadczenia i przygotowanych dowodów.
Dowodami na mobbing mogą być:
- dokumenty,
- korespondencja,
- nagrania audio rozmów,
- nagrania video rozmów i sytuacji,
- potwierdzające oskarżenia zeznania świadków,
- historia medyczna potwierdzająca wpływ stresu na zdrowie pracownika.
Jakie mogą być przejawy mobbingu w pracy/szkole:
– wyzywanie i słowne znieważanie,
– przyglądanie się komuś z groźną miną,
– krzyczenie na kogoś,
– słowne groźby uszkodzenia ciała lub morderstwa pod czyimś adresem,
– szczucie kogoś psem,
– naciskanie na kogoś, aby złamał przepisy panujące w miejscu pracy,
– nieprzyzwoite komentarze o współpracowniku na tle seksualnym,
– namawianie kogoś na wspólne wyjście,
– obnażanie się lub pokazywanie pornograficznych materiałów;
– fizyczna przemoc – szturchnięcia, popchnięcia, podstawianie nóg itp.
– przymuszanie do wykonania zadania pod groźbą kary/utraty stanowiska.
Sprawca mobbingu
Należy pamiętać, że sprawcą mobbingu nie musi być tylko nasz pracodawca czy nauczyciel – może nim być zarówno przełożony, jak i współpracownik. Z reguły jest to osoba o doskonałych umiejętnościach manipulowania ludźmi – w efekcie jego działań ofiara postrzegana jest jako główna przyczyna problemów i nieporozumień. Do jego motywów należą zwykle: zazdrość, zawiść, psychopatyczny charakter i własne kompleksy.
Do czego prowadzi mobbing
Długotrwała przemoc psychiczna i fizyczna może spowodować:
– śmierć, uszczerbek na zdrowiu, depresję,
– stres, lęk, permanentne uczucie niepokoju,
– mniejszą efektywność pracy,
– uszczerbek na wizerunku firmy,
– straty moralne,
– złe relacje między współpracownikami,
– zwolnienia lekarskie,
– nagłe odejścia z pracy,
– trudności podczas rekrutacji do pracy.
Jak się bronić przed mobbingiem?
Kilka wskazówek, jak odpowiadać na mobbing:
– staraj się wykonywać swoje obowiązki profesjonalnie,
– jeśli pracodawca lub przełożony zasypuje Cię coraz większą ilością bezsensownych poleceń i niemożliwych do wykonania zadań, zawsze dopytuj o szczegóły i oczekiwania z nimi związane oraz sposób ich realizacji,
– wszystkie sprawy załatwiaj na piśmie np. drogą elektroniczną przesłane mailem, wymagaj aby polecenia i uwagi dotyczące Twojej pracy były spisane,
– wykaż się spokojem i równowagą emocjonalną, nie daj wciągać się w dyskusje, które mają na celu sprowokowanie Ciebie do gwałtownej reakcji,
– nie czekaj, aż sytuacja sama się uspokoi i nie łudź się, że brak reakcji wobec braku szacunku wobec Ciebie, polepszy Twoją sytuację,
– nie daj sobie wmawiać, że to ‘tylko praca’ i że możesz po prostu przetrzymać wrogą atmosferę,
– staraj się być jak najbardziej asertywny,
– prowadź rozmowy z mobberem przy świadkach,
– nie milcz – o niepokojących zdarzeniach rozmawiaj z innymi osobami z pracy i bliskimi,
– poszukaj profesjonalnej pomocy,
– jeśli Twoje działania nie przynoszą skutku, równolegle rozglądaj się za nową pracą i podnoś swoje kompetencje,
– dokumentuj sytuację poprzez zbieranie dowodów w postaci maili, pism, notatek służbowych, nagrań video i audio itd. – będzie Ci to potrzebne w sytuacji domagania się odszkodowania w sądzie.
Nigdy nie ignoruj mobbingu, zarówno w swoim, jak i przypadku innej osoby. To problem wielu ludzi, który prowadzi nie tylko do obniżenia poczucia pewności siebie i świadomości swoich kompetencji, ale i do lęków, zaburzeń snu, niepokoju, depresji, a nawet śmierci samobójczej. Mobbing w miejscu pracy ma negatywny wpływ zarówno na prześladowanego człowieka, dla którego praca staje się prawdziwym koszmarem, jak i na innych pracujących i całą firmę. Walcz o godne warunki pracy!
źródła:
http://www.regiopraca.pl/
http://poradnik.ngo.pl/
